صرفنظر از فاصلهای که والدین با فرزندانشان دارند و البته تاکید میکنیم که
باید با اتخاذ راهکارهایی این فاصله به نوعی کم شود، اما باز هم شرایط و
موقعیتهایی پیش میآید که والدین بر پایهی تجربهای که دارند؛ متوجه
اشتباهاتی در جوانانشان میشوند که انتقاد از آنها امری بدیهی میشود.
جوانی دوران شیرین و البته سرنوشتسازی برای همهی آدمها محسوب میشود وقتی به
دنیای یک جوان نگاه میکنی با کولهباری از دغدغههای متعدد مواجه میشوی.
پدرها و مادرها در مدیریت این دوران از زندگی فرزندشان به واقع نقشی محوری
بازی میکنند و به نوعی جهت دادن به این دغدغههای جوانان تا حد زیادی بر
عهده والدین است.
صرفنظر از فاصلهای که والدین با فرزندانشان دارند و البته تاکید میکنیم که
باید با اتخاذ راهکارهایی این فاصله به نوعی کم شود، اما باز هم شرایط و
موقعیتهایی پیش میآید که والدین بر پایهی تجربهای که دارند، متوجه
اشتباهاتی در جوانانشان میشوند که انتقاد از آنها امری بدیهی میشود.
برای اینکه تذکر و موعظهی شما در سازندگی جوان موثر باشد، ضروری است نکاتی را رعایت کنید:
انتقادات باید منصفانه باشند این جمله را قطعا" همهی ما به دفعات شنیدهایم
که پدر و مادر خیر و صلاح فرزندانشان را میخواهند؛ اما مگر پذیرفتن این اصل
کافی است؟ قطعا" پاسخ این سوال منفی است. چرا که مفهومی که همهی ما به
عنوان خیر از آن تلقی میکنیم تقریبا" یکسان است؛ ولی روش رسیدن به آن
میتواند کاملا" متفاوت باشد.
تصور کنید که مادری از انتخاب همسر آیندهی دخترش که در دانشگاه همکلاس اوست
ناراضی است و با این دیدگاه که خیر و صلاح دخترش را میخواهد؛ سعی میکند او
را از انتخابش منصرف کند و ابتدا با یک انتقاد و سپس با اعمال فشار روانی
به مقاصدش میرسد.
در واقع مادر گمان میکند که به صلاح دخترش فکر میکند و نه چیز دیگری، اما همهی ما قطعا" میدانیم وی سخت در اشتباه است.
پس نتیجه میگیریم که در قدم اول انتقادها باید اصولی و منطقی و از همه
مهمتر منصفانه باشد. ما به عنوان پدر و مادر باید این واقعیت را بپذیریم که
زمانه کاملا" تغییر کرده و ایدهآلهای جوان امروز با دوران جوانی ما کاملا"
متفاوت است و نمیتوانیم همهی دیدگاههای خودمان را به عنوان راههای طلایی
به جوانانمان دیکته کنیم و از آنها تنها اطاعت بیچون و چرا طلب کنیم.
در انتقاد کردن، مواظب شخصیت جوانتان باشید در انتقاد هرگز شخصیت جوان را
زیر سوال نبرید، بدین معنا که اگر مرتکب فعلی اشتباه شده دلیلی ندارد که
شخصیت و شعور وی کوچک شمرده شود و با رفتاری خشن وی را محکوم کرده و شخصیتش
را پیش بقیه اعضای خانواده خرد کنیم.
همچنین از مقایسهی جوانمان جدا" پرهیز کنیم. بزرگترین سرمایهی جوانان
غرورشان است و هرگز نباید با یک مقایسهی ساده غرور وی را خدشهدار کنیم.
به اعتقاد بسیاری از روانشناسان وقتی از کسی انتقاد میکنی گویی شخصیت وی را
جراحی میکنی، پس قبول کنید در نگاه اول هیچکس از انتقادکردن خوشش نمیآید،
بنابراین هرگز در انتقاد از جوان به شخصیت وی یورش نبرید و تنها همان مورد
خاص را کالبدشکافی کنید و مورد بحث و بررسی قرار دهید.
باید بپذیریم که فرزندمان در حقیقت یک شخصیت مستقل از همهی جوانان عالم است
و باید با او مستقل از همهی آدمهای دیگر برخورد کنیم؛ چرا که فرزندمان
جزئی از وجود خودمان است.
با دادن اعتماد به نفس، به جوانان شجاعت دهید و حل مشکلات را در نظر ایشان
راحت و ممکن سازید و با اعطای اعتبار و عزت و کرامت بر روحیهشان بیفزایید.
سعی کنید در جمع دوستان به جوان تذکر ندهید: در انتقاداتتان تنها باشید و
سایر اعضای خانواده را وارد موضوع نکنید. اینکه به طبع شما هر کسی به خودش
اجازه دهد که جوان را مورد نصیحت و پند قرار دهد برای جوان دشوار است و به
همین دلیل هم هرگز انتقاداتتان کارساز نخواهد بود، چه بسا سبب شرمندگی و
شکستن غرور و ایجاد عقده در او می شود. بنابراین برای این که موعظه و پند،
مفید باشد، باید به دور از حضور جمع و با زبان نرم و مهربان صورت پذیرد تا
لجاجت جوان را به دنبال نداشته باشد.
بکوشید خود، الگوی عمل آن چیزی باشید که مورد توجه و نظر شماست نیکوست که
فرد موعظه کننده خود، نمونهی کاملی از محتوای پند و اندرز خویش باشد و به
عبارت دیگر، خود نیز به آنچه به دیگران سفارش می کند عامل باشد.
از در دوستی و محبت وارد شوید تا جوان با علاقه و آسودگی خاطر بیشتر به موعظه شما گوش دهد و احساس امنیت کند.
برای اینکه توجه جوان به سوی شما و سخنانتان جلب شود، نخست ارزشها و نکات
مثبت او را با احترام بازگو کنید مثلا" بگویید شما کسی هستی که در امتحان
سراسری رتبهی آن چنانی کسب کردی، پشتکار و استعداد درخشان شما ستودنی است.
ازاین رو، سزاوار نیست در کلاس شرکت نکنی یا نمرهی کم بگیری.
شفقت و خیراندیشی موعظه گر، با موعظهاش نمودار است و از تذکر آمرانه پرهیز شود و به صورت تبادل نظر و رهنمود خواستن، صحبت شود.
صبورانه به حرفهایش گوش فرا دهید و بدون تحقیر نظر و افکارش (هر چند ناپسند باشد) به اندیشهاش جهت داده شود.
دیدگاههای خود را به گونهای بیان کنید که جوان در گفت و گو با شما، احساس نکند شما میخواهید نظر خودتان را بر او تحمیل کنید.
چنانچه به صورت غیر مستقیم موعظه کنید، قطعا" سازندهتر و دارای نتیجهی بهتری خواهد بود.
چه بسا، موعظهای که با یک اشاره و یا در قالب کلمه و عبارتی کوتاه و کلیدی
(در صورت دارا بودن شروط لازم) بیشتر از پند و اندرزهای طولانی و خسته
کننده مفید و موثر باشد.
جایگاه و ویژگیهای خاص او را برایش تعیین کنید تا با انگیزه و شتاب بیشتری
در مسیر شکوفایی استعدادها و توانمندیهایش گام بردارد. مثلا" بگویید: "در
شان شما نیست که زمان امتحان، سرگرم بازی رایانهای باشی.
به فردی باید پند و اندرز داد که پندپذیر باشد و در موقعیتی به او پند دهید که از نظر روانی آمادگی آن را داشته باشد.
موعظه باید رسا و بلیغ باشد و از شرایط بلیغ بودن موعظه این است که سنجیده و
بهجا و متناسب با وضعیت فکری و حساسیت های روحی جوان باشد.
مراقب افکارت باش که آنها به گفتار تبديل مي شوند
مراقب گفتارت باش که آنها به کردار تبديل مي شوند مراقب کردارت باش که آنها به عادت تبديل مي شوند مراقب عادتت باش که آنها به شخصيت تبديل مي شوند مراقب شخصيتت باش که آنها به سرنوشت تبديل مي شود